آن کس که به محیطش میاندیشد، ابتدا به خودش اندیشیده است. او از تأثیرات هر یک از افراد بر روی محیط آگاه است و دریافته که اگر از میراثهای طبیعی لذت میبرد، به سبب این است که در طی سالیان طولانی تخریب نشدهاند. پس ما هم باید با محافظت از داشتههای طبیعیمان، آنچیزی که از پیشینیان به ما رسیده را به نسلهای بعد از خودمان تحویل دهیم.
زمینی که روی آن زندگی میکنیم عمری چهار و نیم میلیارد ساله دارد. در حالی که عمر انسان روی زمین به بیش از ۲۵۰ هزار سال نمیرسد، تشکیل سوختهای فسیلی بیشتر از ۶۵۰ میلیون سال زمان میبرند. زندگی ما هم به نوعی به همین سوختهای تجدیدناپذیر وابسته است. از عینک روی صورتمان گرفته تا گوشی هوشمندی که به دست میگیریم، از مسواکی که استفاده میکنیم تا ماشینی که سوارش میشویم، همه و همه برای تولید نیاز به سوختهای فسیلی دارند.
در فرآیند تولید کیسههای پلاستیکی یک بار مصرف از نفت خام، گاز طبیعی و ذغالسنگ استفاده میشود. یعنی محصولی که میانگین زمان استفادهی ۱۰ دقیقهای دارد، برای تولید مواد اولیهی تجدیدناپذیرش، نیاز به میلیونها سال زمان دارد و بعد از آن چند دقیقه که خریدهای ما را از مغازه تا خانه حمل میکند، به سطل زباله میپیوندد. اما این پایان زندگی کیسهپلاستیکی نیست.
فرقی ندارد که سر از محلهای دفن زباله دربیاورند یا با باد به اقیانوسها و جنگلها برسند، با دیگر زبالهها سوزاندهشوند یا به شبکهی فاضلاب راه پیدا کند، تأثیرات مخرب زیستمحیطی پلاستیکهای یکبار مصرف برای همیشه روی ما و محیط اطرافمان باقی میماند. سوزاندن پلاستیک موجب انتشار گازهای گلخانهای و آلایندههای سمی میشود. حدود ۵۰ -۱۰۰ سال زمان میبرد تا کیسههای پلاستیکی تجزیه شوند. اما در واقع پلاستیک هیچوقت کامل تجزیه نمیشود بلکه فقط به قطعات نیمهبزرگ – ماکروپلاستیکها-، ذرات بسیار ریز -میکروپلاستیکها- و ذرات با چشم دیدهنشونده -نانوپلاستیکها- تقسیم میشود و برای صدها سال در طبیعت به جا میماند.
کیسهپلاستیکی به آسانی با باد جا به جا میشود. از قلهی اورست تا درازگودال ماریانا، همهی طبیعت به پلاستیکهای یکبار مصرفی آلوده است که بدون مسئولیتپذیری رها شدهاند و سر از جنگلها و کوهها و ساحلها درآوردهاند. حیوانات گاهی پلاستیکها را با غذا اشتباه میگیرند و بر اثر هضمنشدن پلاستیک میمیرند، گاهی هم توی آنها گیر میافتند و بر اثر پیچیدهشدن پلاستیکی دور دهانشان خفه میشوند.
این مرگهای غیرطبیعی موجب بههمخوردن تعادل محیط زیستی میشود و تأثیرات مستقیمی روی زندگی ما، دیگر موجودات زنده روی کرهی زمین میگذارد. اما این تنها اثر تخریب زیستمحیطی نیست، حتی سیل هم میتواند به دست آدمها ایجاد شود. کیسههای پلاستیکی مسیر زهکشی فاضلابها را مسدود میکنند و موجب طغیان مسیرهای آب مصرفی میشوند.
۲/ آری به کیسهپارچهای
کاهش مصرف پلاستیک، از طرفی به معنای کاهش مصرف منابع طبیعی تجدیدناپذیر مثل نفت، گاز و ذغالسنگ و از طرفی به معنای کاهش ردپای کربنی و در نتیجه حفاظت از منابع محیط زیستی و توجه به سلامت تمامی موجودات زنده است. کیسهپارچهای از الیاف طبیعی پنبه تولید میشود که گیاهی قابل تجدید است.
جایگزینکردن کیسهپلاستیکی با کیسهپارچهای، اولین قدم برای زیست مسئولانه و مصرف آگاهانه است. آمارها میگویند که سالانه ۴ میلیون تن کیسهپلاستیکی تولید میشود و هر ایرانی در یک روز از میانگین ۳ کیسهپلاستیکی استفاده میکند. در حالی که هر کیسهپارچهای در سال از مصرف ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیسهپلاستیکی جلوگیری میکند.کیسههای پارچهای تحمل وزن بالایی دارند، بین ۱۰-۱۵کیلو وزن تحمل میکند و هر یک عدد کیسهپارچهای جایگزین ۴ عدد کیسهپلاستیکی است.
کیسهپارچهای به دفعات بسیار و در موقعیتهای مختلفی میتواند استفاده شود. از کیسهی حمل خرید میوه و کتاب و ظرف، تا حمل غذای سرکار و کیف سبک برای سفر کارآیی دارد. برخلاف کیسهپلاستیکی که یک تا نهایتاً سه بار مصرف میشود، کیسهپارچهای محصولی پایدار و یکعمر مصرف است. قابل شستشو بودن کیسهپارچهای، بهداشت همیشگی آن را تضمین میکند. یک کیسهپارچهای با دوام، به نسبت تعداد دفعات مورد استفاده، هزینهی بسیار اندکی دارد.
برخلاف کیسههای پلاستیکی شفاف، کیسهپارچهای محتویات خود را نمایان نمیکنند و با طرح و رنگهای متنوع، مورد پسند طیف گستردهای از سلیقهها هستند. کیسهپارچهای، سبک است و جای خیلی کمی در کیف میگیرد. برای همین همیشه میتوان یک یا تعدادی کیسهپارچهای در کیف یا ماشین نگهداشت و هنگام خرید، به پلاستیکهای یکبار مصرف روزمره «نه» گفت.