حفاظت از محیط زیست در واقع حفاظت از حق زیست سالم انسانها و دیگر موجودات زنده روی کرهی زمین است. با پیشرفت روزافزون زندگی صنعتی و افزایش میزان تولید و مصرف، پسماندهای انسانی جزئی از طبیعت شدهاند. این روزها که دریایی از زباله در سواحل دریای خزر، دپوی زباله در جنگلهای هیرکانی و شیرابههای دفن زباله در سراوان، تهدیدی جدی برای سلامت زندگی انسانها و اکوسیستم جانوری ایران شده باید سعی کنیم با قدمهای کوچکی که در روزمرهی خود بر میداریم، در قبال محیطی که در آن زندگی میکنیم مسئولیتپذیرتر باشیم.
قدمهای کوچک، تغییرات بزرگ
کارهای کوچک را دستکم نگیرید، تغییرات جمعی و کلان از از تغییرات تکتک افراد به وجود میآيند. با انجام این چند کار ساده اما تأثیرگذار میتوان در بلندمدت تغییرات بزرگی را رقم زد.
۱) استفاده از ظروف چندبار مصرف به جای ظرف یکبار مصرف
در راه محل کارتان از قهوهفروشی قهوه میخرید؟ برای هر بار نوشیدن آب مجبور میشوید یک بطری آب بخرید؟ یا همراه غذای بیرونبرتان قاشق و چنگال یکبار مصرف سفارش میدهید؟ میتوانید از تغییر همین رفتارهای خرد، زیست پایدار را شروع کنید.
خرید یک ماگ سفری یا فلاسک جایگزین خوبی برای لیوانهای بیرونبر یکبار مصرف با درب پلاستیکی است که هم برای مدت طولانیتری نوشیدنی شما را گرم نگه میدارد و هم در بلندمدت هزینههای شما را کاهش میدهد. قهوهفروشیهای زیادی برای کسانی که از لیوان شخصی خود استفاده میکنند تخفیف دارند.
در حالی که تجزیهی کامل پلاستیک هیچگاه ممکن نیست و فقط به میکروپلاستیکهای خطرناک تبدیل میشوند، تجزیهی هر بطری آب حدود ۴۵۰ سال زمان میبرد. به همراه داشتن قاشق، چنگال و نی فلزی یا چوبی از مصرف محصولات یکبار مصرف زیادی جلوگیری میکند. پلاستیکها زندگی تعداد زیادی از حیوانات خشکیها و دریاها را به خطر میاندازند. حیوانات این اجسام را با غذا اشتباه میگیرند و موجب خفگی یا احساس سیری کاذب و در نتیجه مرگ آنها میشوند.
۲) خرید از فروشندگان محلی
خرید آووکادویی که از یک قارهی دیگر به شهر شما رسیده به جای مصرف مرغ محلی منطقهی شما در راستای زیست پایدار نیست. خرید محلی رونق چرخهی اقتصادی محلهی شما را افزایش میدهد و موجب پیشرفت فروشگاههای محلی و در نتیجه راحتی بیشتر و انتخابهای گستردهتر برای شما میشود. با خرید از فروشندگان محلی و حذف واسطهها و حملونقلهای طولانی، هم ردپای کربن خود را کاهش میدهید، هم در هزینههای خود صرفهجویی میکنید و هم از صاحبان کسبوکارهای خرد حمایت میکنید.
۳) خرید آگاهانه و مسئولانه
آیا هنگام خرید به این فکر میکنیم که پیشینه و آیندهی کالایی انتخاب میکنیم چیست؟ همهی ما برای محصولاتی که مصرف میکنیم مسئولیم. میتوانیم به جای خرید از کارخانهای که کارکنانش در شرایط ناعادلانه و با دستمزد پایین کار میکنند و محصولی کمکیفیت اما ارزان تولید میکند، از کارخانهای خرید کنیم که با ایجاد اشتغال عادلانه، کالایی با کیفیت و هزینهی بالاتر تولید میکند. کالایی که کیفیت بالاتر دارد بادوامتر بوده، مدت زمان بیشتری قابل استفاده میباشد و در بلندمدت بهصرفهتر خواهد بود.
در سالهای اخیر بسیاری از شرکتها تست حیوانی را از فرآيند تولیدشان حذف کردهاند یا سعی کردهاند مواد شیمیایی را با مواد ارگانیک جایگزین کنند. بسیاری از فروشگاهها نیز قفسههای جداگانهای به محصولات حامی طبیعت و محیط زیست اختصاص دادهاند. با افزایش تقاضا برای برندهای حامی طبیعت، کسبوکارهای بیشتری به تولیدات پایدار جذب خواهند شد و رقابت بیشتر تولیدکنندگان منجر به بالاتر رفتن کیفیت محصولات تولیدی و حق انتخاب بیشتر برای مصرفکننده خواهد بود.
بسیاری از مواد غذایی و محصولات مصرفی که خریداری میکنیم در بستهبندیهای پلاستیکی عرضه میشوند. برای کاهش مصرف این نوع از پلاستیکها میتوانیم به صورت عمده خرید کنیم. شیشههای خالی یا ظرفهای پلاستیکی محکم که از گذشته در خانه داریم برای خرید فلهی خواروبار گزینهی مناسبی هستند.
۴) استفاده مجدد
کاهش تولید زباله فقط به معنای کاهش مصرف پلاستیکهای جدید نیست. به جای دور ریختن چیزهایی که داریم، میتوانیم با تغییر شکل یا کاربری آنها به محیط زیست کمک کنیم و پسماند کمتری تولید کنیم. مثلاً ظرف غذای بیرونبر خیلی از رستورانها قابلیت دوباره استفادهکردن دارد؛ میتوان برای مرتبکردن یخچال از آنها کمک گرفت یا خشکبار را توی آنها نگهداری کرد. شیشههای سس و خیارشور برای نگهداری رب و ترشی خانگی به کار میآیند و سطل ماست، گلدان بالقوهایست که نیاز به رنگ زدن و ایجاد سوراخی در کف آن دارد. لباسهای قدیمی را میتوان به دستمال آشپزخانه و کیسه نگهداری سبزیجات تبدیل کرد. خیلی اوقات میتوان به جای تعویض لوازم چوبی منزل با تعمیر و رنگ زدن آنها نوسازیشان کرد.
۵) همراه داشتن کیسه خرید
اگر تنها ۱٪ از جمعیت ۸۸ میلیونی ایران روزی یک کیسهپلاستیکی کمتر استفاده کنند، در سال حدود ۳۲۱٫۲۰۰٫۰۰۰ کیسهپلاستیکی کمتر استفاده میشود. هر کیسه خرید مقاوم و با دوام میتواند به جای چهار کیسهپلاستیکی یکبار مصرف وسیله حمل کند و یکعمرمصرف و پایدار باشد. همراه داشتن یک کیسهپارچهای داخل کیف یا ماشین، باعث میشود برای هر خرید احتمالی به پلاستیکهای یکبار مصرف «نه» بگوییم و قدمی کوچک اما مؤثر برای حفاظت از محیط زیست برداریم.