سؤالهای پیچیده را نمیتوان به سادگی پاسخ داد. این مسأله که بالاخره کدام جنس از کیسهها برای محیطزیست بهتر هستند سؤال پیچیدهایست و سادهسازی ما را به سادهانگاری میرساند: «کیسهپلاستیکی بد است، پاکت کاغذی بهتر است، کیسهپارچهای عالیست.» در حالی که اصلاً اینطور نیست و هیچکدام از این محصولات به خودی خود برای محیطزیست بد یا خوب نیستند؛ رفتار مصرفی از نوع مواد مصرفی مهمتر است؛ رفتار مصرفی نادرست حتی میتواند کیسهپارچهای را هم به بدترین دشمن محیط زیست تبدیل کند.
از سه جنبه میتوان کیسهپلاستیکی، پاکت کاغذی و کیسهپارچهای را بررسی کرد:
۱. چطور تولید میشود؟
۲. چند بار و چطور استفاده میشود؟
۳. بعد از استفاده به کجا میرود؟
– بخوانید: تأثیرات زیستمحیطی تولید و مصرف پلاستیک – (ارجاع به چرا باید کیسهپارچهای را جایگزین…)
داستان کیسهپلاستیکی با استخراج نفت، پاکت کاغذی با قطع درختان و کیسهپارچهای با کاشتن پنبه آغاز میشود. همانطور که استخراج، فرآوری و تبدیلشدن نفت به پلاستیک موجب انتشار گازهای گلخانهای میشود، قطع درختان و جنگلزدایی هم تأثیرات برگشتناپذیری روی اکوسیستم ما میگذارد.
به طور میانگین هر درخت اکسیژن مورد نیاز برای تنفس ۱۰ نفر را فراهم میکند و سالانه حدود ۱۵ میلیارد درخت برای تبدیلشدن به خردهچوب و تولید کاغذ در سراسر جهان قطع میشود. قطع درختان هم موجب نابودی زیستگاههای جانوران و انقراض حیوانات میشود و هم زندگی انسانها را با کاهش اکسیژن و افزایش گازهای گلخانهای به خطر میاندازد.
اگرچه که به نظر میآید پاکت کاغذی از کیسهپلاستیکی بیشتر دوستدار محیط زیست است، اما اصلاً اینطور نیست. در فرآیند تولید کاغذ ۴ برابر برق بیشتر به نسبت پلاستیک مصرف میشود و ۵۰ برابر آلودگی آب ایجاد میکند. همچنین بازیافت کاغذ هزینهی بالایی دارد و موجب آلودگی هوا و آب میشود. از آنجا که با هر بار بازیافت، کاغذ نازکتر میشود، برای ساخت پاکتها از کاغذ جدید استفاده میشود که محکمتر و با کیفیتتر است. هر پاکت کاغذی باید حداقل سه بار استفاده شود تا هزینهی آلودگی محیطزیستیاش را خنثی کند، در حالی که پاکتهای کاغذی از استحکام کافی برخوردار نیستند و سریع پاره میشود.
اما نباید سریعاً نتیجهگیری کرد. اگرچه که کیسهپلاستیکی به نسبت کاغذ تولید کمهزینهتری برای محیط زیست دارد، اما بین ۱۰۰ تا هزار سال در طبیعت باقی میماند و با تبدیلشدن به میکروپلاستیکها، هوا، آب و خاک را آلوده میکند و از این طریق به بدن حیوانات و انسانها منتقلشده و موجب بیماریهای خطرناک میشود.
– بخوانید: میکروپلاستیک چیست؟ – (ارجاع به میکروپلاستیک چیست؟…)
این که کیسهپارچهای از گیاه پنبه تولید میشود دلیل دوستدار محیط زیست بودنش نیست. در تولید پنبه هم از کودها و آفتکشهایی استفاده میشود که برای محیط زیست مضر هستند. فرآیند تولید پارچه هم از آب و برق زیادی مصرف میکند. دلیلی که کیسهپارچهای را به گزینهی دوستدار محیط زیست تبدیل میکند، قابلیت استفادهی مجدد آن است.
پاکت کاغذی بعد از یک بار مصرف پاره میشود و کیسهپلاستیکی بعد از نهایتاً سه بار مصرف به داخل سطل زباله میرود، اما کیسهپارچهای به داخل کیف برمیگردد و همراه خریدهای بعدی خواهد بود. اگرچه که هزینهی محیطزیستی تولید کیسهپارچهای از پلاستیک و کاغذ بیشتر است، اما هر کیسهپارچهای اگر ۱۴۹ بار استفاده شود، هزینهاش را خنثی میکند، این در حالیست که هر کیسهپارچهای بیشتر از هزاران بار مصرف میشود.